Rijbewijs wordt onterecht ingevorderd na speekseltest
Steeds vaker zien we dat het rijbewijs wordt ingevorderd na een speekseltest. Er is een vermoeden van drugsgebruik, op basis waarvan medewerking aan de speekseltest wordt gevorderd. Als die speekseltest positief test op een of meerdere drugs, dan wordt de medewerking aan een bloedonderzoek gevorderd. Het bloed wordt afgenomen en het bloedmonster wordt naar het NFI of een ander laboratorium gestuurd. Dan duurt het vaak nog enkele weken voordat u hier de uitslag van krijgt. Het staat daarmee nog niet vast dat u onder invloed van drugs hebt gereden. De enkele positieve speekseltest is daarvoor onvoldoende. Het is hooguit reden voor een verdenking en een bloedonderzoek, maar het levert nog geen strafrechtelijk bewijs op. Toch zien we steeds vaker dat het rijbewijs toch al meteen door de politie wordt ingevorderd. Dat is niet terecht.
Rijbewijs mag niet strafrechtelijk worden ingevorderd
Het rijbewijs mag niet strafrechtelijk worden ingevorderd. Artikel 164 WVW biedt in beginsel geen basis hiervoor. Dat volgt uit de Instructie Handhaving rijden onder invloed van het Openbaar Ministerie:
“In de WVW 1994 is geen strafrechtelijke grond opgenomen om bij overschrijdingen van de grenswaarden voor drugs al dan in combinatie met een of meer andere drugs of met alcohol, in het verkeer een rijbewijs in te vorderen. De wetenschap is namelijk nog niet zover dat kan worden aangegeven vanaf welke grenswaarde per drug of combinatie van drugs met drugs of drugs met alcohol, de rijvaardigheid zodanig in gevaar is dat het rijbewijs moet worden ingevorderd en ingehouden.
Wanneer daarentegen uit de ademtest blijkt dat een verdachte ervaren bestuurder een waarde F (= fault) blaast en daarnaast een vermoeden van drugsgebruik bestaat, is het rijbewijs enkel op grond van het ernstige vermoeden dat het alcoholgehalte van de adem van de bestuurder hoger is dan 1,3 milligram alcohol per milliliter bloed (artikel 164 tweede lid WVW 1994) in te vorderen. Het is dan gewenst dat ook de overige omstandigheden die aanleiding vormden tot de verdenking zoals bloeddoorlopen ogen, dubbele tong, onzekere gang etc. in het proces-verbaal worden vermeld.
Is verdachte beginnend bestuurder, dan is een ernstig vermoeden van meer dan 350 µg/l nodig en moet in elk geval één van de volgende (combinaties van) kenmerken naar voren komen:
- F-indicatie
- A-indicatie + slingerend rijgedrag
- A-indicatie + 2 kenmerken van de Trias alcoholica
Onder ‘slingerend rijgedrag’ wordt mede verstaan het zonder verkeersnoodzaak aanmerkelijk langzamer rijden dan de maximumsnelheid en/of het zonder verkeersnoodzaak veelvuldig remmen.
‘Trias alcoholica’ is aanwezig bij drie van de volgende vier kenmerken: Adem riekt naar inwendig gebruik van alcoholhoudende drank, spraak met dubbele tong, onvast ter been en bloeddoorlopen ogen.
Ook is denkbaar dat na mogelijk gebruik van drugs al dan niet in combinatie met alcohol in het geval van de de situatie waarin de veiligheid op de weg ernstig in gevaar is gebracht (artikel 164, derde lid WVW 1994) en sprake is van verkeersfeiten met een zwaarwegend gevaar zettend karakter/geconcretiseerde ernstige gevaarzetting, het rijbewijs wordt ingevorderd.
Rijbewijs ingevorderd in verband met CBR-procedure (art. 130 WVW)
Omdat het rijbewijs niet strafrechtelijk op grond van artikel 164 WVW kan worden ingevorderd, heeft de politie een trucje bedacht. Ze gaan het rijbewijs dan invorderen op grond van artikel 130 WVW. Ook dit is echter niet de bedoeling. Als het rijbewijs op grond van artikel 130 WVW wordt ingevorderd, dient het rijbewijs meteen naar het CBR te worden gestuurd. Dat gebeurt echt niet. In de meeste gevallen blijft het rijbewijs eerst enkele weken op het politiebureau liggen totdat de uitslag van het bloedonderzoek bekend is. Daarna wordt er pas een proces-verbaal opgemaakt en dan pas wordt het rijbewijs op grond van artikel 130 WVW naar het CBR gestuurd.
Dit heeft tot gevolg dat een betrokkene al gauw 8 – 10 weken zijn rijbewijs kwijt is voordat hij een brief krijgt van het CBR. Eerst moet hij namelijk 4 – 6 weken wachten op de uitslag. Daarna moet de verbalisant het proces-verbaal met het rijbewijs naar het CBR sturen en het CBR heeft vervolgens weer 4 weken de tijd om een besluit te nemen. Waar bij een strafrechtelijke invordering op grond van artikel 164 WVW als termijn geldt dat de officier binnen 10 dagen een beslissing moet nemen wat er met het rijbewijs gebeurt, kan het dus gauw 10 weken duren voordat een betrokkene iets hoort wanneer het rijbewijs is ingevorderd vanwege een verdenking van rijden onder invloed van drugs.
Het kwalijke van dit alles is bovendien dat de termijn dat de betrokkene het rijbewijs kwijt is, later ook niet in mindering kan worden gebracht op een door de rechter op te leggen straf. Zou het rijbewijs strafrechtelijk zijn ingevorderd, dan gold die aftrek wel, maar bij een invordering van het rijbewijs op grond van artikel 130 WVW wordt daar dus geen rekening mee gehouden.
Invordering rijbewijs ogv 130 WVW niet direct toegestaan
De invordering van het rijbewijs op grond van artikel 130 WVW is wat ons betreft ook niet direct toegestaan. Dit volgt uit het wettelijk systeem.
Artikel 130 lid 2 WVW biedt de wettelijke bevoegdheid voor de verbalisant om het rijbewijs te vorderen in verband met het CBR:
“Op de eerste vordering van de in artikel 159, onderdeel a, bedoelde personen is de bestuurder van een motorrijtuig, ten aanzien van wie een vermoeden als bedoeld in het eerste lid bestaat, verplicht tot overgifte van het hem afgegeven rijbewijs”
Verwezen wordt naar het vermoeden in eerste lid. Het gaat dan om het vermoeden dat de houder van een rijbewijs niet langer beschikt over de rijvaardigheid dan wel over de lichamelijke of geestelijke geschiktheid, vereist voor het besturen van een of meer categorieën van motorrijtuigen waarvoor dat rijbewijs is afgegeven. Omdat het natuurlijk niet direct duidelijk is, wanneer een dergelijk vermoeden bestaat, biedt lid 3 van artikel 130 WVW hiervoor een bepaling:
“De in het tweede lid bedoelde vordering wordt gedaan indien de betrokken bestuurder de veiligheid op de weg zodanig in gevaar kan brengen dat hem met onmiddellijke ingang de bevoegdheid dient te worden ontnomen langer als bestuurder van een of meer categorieën van motorrijtuigen, waarvoor het rijbewijs is afgegeven, aan het verkeer deel te nemen. Bij ministeriële regeling worden de gevallen aangewezen waarin daarvan sprake is (..).
De ministeriële regeling waar hiernaar verwezen wordt betreft de Regeling maatregelen rijvaardigheid en geschiktheid 2011. In artikel 5 van deze Regeling is uitgewerkt in welke gevallen een invordering van het rijbewijs mogelijk is. Dat zijn ook de gevallen waarbij het CBR de bevoegdheid heeft om (later) de geldigheid van het rijbewijs te schorsen. Waar het gaat om het rijden onder invloed van drugs noemt de Regeling de volgende gevallen:
Artikel 5, onder a van de Regeling:
“betrokkene heeft een motorrijtuig bestuurd onder invloed van drogerende stoffen, andere dan alcohol;”
Deze bepaling ziet echter op de situatie dat is komen vast te staan dat de betrokkene daadwerkelijk onder invloed van drugs heeft gereden. Dat staat echter pas vast als de uitslag van het bloedonderzoek bekend is. In de fase daarvoor bestaat derhalve geen wettelijke grondslag voor het invorderen van het rijbewijs. Artikel 130 WVW is, anders dan waar de politie vaak van uitgaat, in ieder geval geen grondslag als slechts een vermoeden van het gebruik bestaat op grond van de speekseltest. De mogelijkheid bestaat namelijk altijd dat er weliswaar drugs zijn gebruikt, maar dat het gebruik de wettelijk vastgestelde grenswaarden niet heeft overschreden. Er is dan geen grond voor een invordering of schorsing van de geldigheid van het rijbewijs.
Wat dan te doen bij ingevorderd rijbewijs?
Helaas bestaat er, anders dan bij een strafrechtelijke invordering van het rijbewijs, geen beklagprocedure om het rijbewijs eerder terug te krijgen. U kunt bijvoorbeeld geen klaagschrift indienen bij de raadkamer van de rechtbank, waar dat bij snelheidsovertredingen en rijden onder invloed van alcohol wel altijd kan. Het is heel vreemd, maar de wetgever heeft hiervoor geen voorziening getroffen.
Feitelijk zou u eerst de 10 weken moeten afwachten totdat u een beslissing van het CBR krijgt. Pas tegen dat besluit kunt u eventueel een bezwaarschrift indienen, maar dan nog is de kans van slagen afhankelijk van de vraag of er eventueel fouten zijn gemaakt tijdens de procedure van het bloedonderzoek of dat u ten onrechte als bestuurder bent aangemerkt. Zo niet, dan krijgt u een erg moeilijk onderzoek bij een psychiater van het CBR.
Wilt u toch proberen om uw rijbewijs eerder terug te krijgen, dan kunt u via een advocaat proberen om een verzoek te doen bij de politie om het rijbewijs terug te geven. Belangrijk is dat aan de politie goed wordt uitgelegd dat zij het rijbewijs ten onrechte hebben ingevorderd op grond van artikel 130 WVW en dat het daarom meteen moet worden teruggegeven. In sommige gevallen lukt het ons echt om de politie te overtuigen.
Blijft de politie bij hun beslissing tot invordering van het rijbewijs, dan bestaat nog de mogelijkheid om een kort geding te starten tegen de Staat der Nederlanden. Het betreft hier een spoedprocedure bij onrechtmatig overheidshandelen. Weet wel dat dit vaak erg kostbare procedures zijn. Bovendien is een eventuele teruggave altijd slechts tijdelijk. Het gaat enkel om die 10 weken dat u wacht op de beslissing van het CBR. Bij winst van het kort geding krijgt u het rijbewijs nu wel meteen terug, maar wanneer later uit de bloeduitslag toch weer blijkt van een drugsgebruik boven de grenswaarden, dan zal het rijbewijs toch weer via het CBR worden afgepakt.
Kunt u het rijbewijs toch niet missen en wilt u proberen om het meteen terug te krijgen via de politie of via een kort geding? Neem dan contact met een van onze advocaten op. U kunt het aanmeldingsformulier op de website invullen. Een van de bij het netwerk aangesloten advocaten neemt vervolgens direct contact met u op.
